مهندس ناظر چه مسئولیتی در قبال نقشه های مصوب ، اجرایی و ازبیلت دارد ؟

( جلسه 38 کانال حقوق مهندسی )

در ساختوساز شهری و روستایی ، ابتدا نقشه های ساختمان تهیه می شود و سپس به تایید مراجع صدور پروانه ساختمانی می رسد . این نقشه های تایید شده منطبق بر پروانه ساختمانی بوده و به نقشه های مصوب موسوم هستند . برخی اوقات مالک ساختمان نقشه دومی را جهت عملیات اجرایی ساختمان تهیه می کند که تفاوتهایی با نقشه مصوب دارد . این نقشه ها در ادبیات ساختوساز ما نقشه اجرایی موسوم هستند . مطابق مقررات ملی ساختمان ، مالک جهت اخذ پایانکار بایستی شناسنامه فنی و ملکی از سازمان نظام مهندسی اخذ نماید . جهت اخذ این شناسنامه ، بایستی نقشه ای با عنوان نقشه ازبیلت تهیه و به تایید مهندسان ساختمان برسد . در نقشه ازبیلت یا چون ساخت ، کلیه مغایرتهای اجرایی ساختمان با نقشه های مصوب منعکس می گردد .

ما در این مقاله قصد داریم تفاوت این نقشه ها را شرح دهیم و تکالیف مهندسان ناظر در این خصوص را بررسی نماییم . این موارد در این مقاله بررسی خواهد شد :

نقشه های مصوب و اجرایی

نقشه های مصوب ممهور به مهر و امضا مهندس طراح و دارای تاییدیه شهرداری است . در برخی استانها ،  نقشه های دیگری هم تهیه می شود که برای اجرا از این نقشه ها استفاده می گردد . این نقشه ها موسوم به نقشه های اجرایی هستند و سازنده به هر دلیلی قصد اجرای ساختمان مطابق با این نقشه ها را دارد . نکته مهم اینکه نقشه مصوب ملاک نظارت مهندس ناظر ساختمان است . در صورت وجود مغایرت عملیات اجرایی با نقشه مصوب ، مراتب باید در موعد به مراجع ذیصلاح گزارش شود . این تغییرات اگر حتی به تایید مهندس طراح هم برسد چه تخلف معماری و چه تخلف سازه ایی باشند ، ناظر موظف است آن را بصورت گزارش خلافدار منعکس نماید .

اگر مالک نقشه های جدید با تایید مهندس طراح را به ناظر ارائه داد در اینصورت لازم است ناظر پس از ذکر تخلف بنویسد :

” ضمنا مالک تاییدیه مهندس طراح را جهت تغییرات ایجاد شده اخذ نموده است “

در این حالت مالک و کمسیون ماده 100 شهرداریها باید به طریقی با هم کنار بیایند . زیرا احتمال دارد که با ایجاد تغییرات مذکور، سطح اشغال ساختمان کم یا زیاد شود.

عنوان نقشه های اجرایی در هیچ آئین نامه و مقررات و استانداردی ذکر نشده است . در همه جا و حتی در کمیسیون ماده 100 شهرداریها نقشه های مصوب ، ملاک بررسی و ارزیابی است . لذا میبایست ناظر ساختمان نقشه های مصوب را ملاک نظارت خود قرار دهد . هر چند در استانهایی از جمله استان البرز هم که نقشه اجرایی رایج است اما این نقشه ها معتبر نیستند . تمامی نقشه ها حتی نقشه های تاسیسات مکانیکی و برقی نیز باید مصوب باشند و مجری عین همان نقشه ها را اجرا کند .

ناظر باید تغییرات و کمبودها را پس از پایش نقشه ها گزارش نماید . همچنین می بایست جعلی یا کپی بودن مهر نقشه ها را کنترل کند . ناظر باید در مورد تغییرات نقشه های معماری حساسیت بسیاری داشته باشد . اگر تیغه ها یا فضاها یا محل رمپها یا شیب و شعاع رمپها تغییر کرده باشد . اگر پارکینگی حذف و یا مساحت فضایی تغییر نموده و یا تغییراتی در سازه و تاسیسات برقی و مکانیکی رخ داده را بایستی عینا گزارش کند . در مواردی لازم است مالک نقشه معماری جدید را تهیه و با مهر و امضای طراح و تصویب شهرداری برای اجرا استفاده نماید . مهندس ناظر در اینگونه موارد باید حساس باشد . تشخیص این موضوع با خود ناظر است که در چه مواردی حتما باید نقشه مصوب جدید را الزام به اجرا نماید . در صورتی که مثلا تیغه ها چند سانت جابجا شود یا موارد مشابه بروز نماید ، نیازی به اخذ نقشه های جدید نیست و صدور گزارش تخلف کفایت می کند .گاهی طراح سازه بطور کتبی تغییرات را تایید می کند . بعنوان مثال ارتفاع پارکینگ در نقشه 2.70 متر است اما مالک ارتفاع را 3.40 متر اجرا کرده که بحث لاغری ستون پیش می آید . در چنین حالتی ناظر باید ضمن ابلاغ دستور کار به مالک با محاسب نیز مکاتبه کرده و مراتب را جهت اخذ تاییدیه تذکر دهد .

ارایه نامه تاییدیه که به امضا و مهر مهندس طراح رسیده باشد ، برای مهندس ناظر کفایت می نماید . اما می­بایست گزارش تخلف را حتما منعکس کرده و در گزارش بعدی این جمله را ذکر کند :

“مالک تاییدیه مهندس محاسب را برای تغییرات در گزارش قبلی به شماره …. به تاریخ … ارائه کرده است.”

اگر چنانچه ارتفاع کلی ساختمان ، کم یا زیاد شد در چنین حالتی لازم است از ارائه برگ تائید پایانکار خودداری کرده تا نقشه جدید تهیه گردد .

جهت اطلاع از طبقه بندی تخلفات ساختمانی و نحوه برخورد ناظر جهت صدور پایانکار اینجا کلیک کنید .

شناسنامه فنی و ملکی و نقشه های ازبیلت

اگر سازنده یا مالک بخواهد شناسنامه ساختمان یا شناسنامه فنی و ملکی دریافت کند نیاز به نقشه های ازبیلت یا چون ساخت دارد . طبق مبحث دوم مقررات ملی ساختمان تهیه این نقشه بر عهده مهندس مجری است . اما هنگامی که ساختمانی فاقد مجری ذیصلاح  باشد ، لازم است مالک نسبت به تهیه آن اقدام کند و ارتباطی به ناظر و طراح ندارد . اگر مالک از طراح درخواست تهیه نقشه های ازبیلت نماید می بایست طی یک قرارداد جداگانه طبق تعرفه با طراح به توافق برسد.

نقشه های بعد از ساختِ ساختمان را که نشان دهنده چگونگی ساخت می باشد نقشه ازبیلت می گویند . نهایتا ناظر باید آنها را کنترل کرده و در صورت تطابق با نقشه های مصوب و یا عملیات اجرائی آنها را مهر و امضاء و تایید نماید .  قبل از تایید ناظر لازم است طراح این نقشه ها را مهر و امضاء و تایید کند  . عدم ارایه پایانکار از سوی ناظر به علت عدم ارایه نقشه ازبیلت برای وی تبعات انتظامی دارد . زیرا ممکن است مالک بخواهد پس از پایانکار، نقشه های ازبیلت را تهیه نماید . حتی مالک می تواند سالها پس از پایانکار، نقشه های ازبیلت را تهیه کند . در این صورت ناظر می تواند طبق تعرفه و با عقد قرارداد، برای تایید آن نقشه ها از مالک حق الزحمه طلب نماید .

نقشه اجرایی و نقشه مصوب و نقشه ازبیلت تفاوتهایی با هم دارند و هر یک تعریف جداگانه دارد . اگر ناظر گزارشی بدون خلاف صادر کند مبنی بر این که مجری طبق نقشه اجرایی کار کرده این اقدام برای ناظر در شورای انتظامی یا دادگاه یک تخلف محسوب می شود . چنانچه مالک نقشه جدید و تایید شده از طرف طراح برای ناظر ارائه کرد بهتر است ناظر به شهرداری گزارش کند . در ادامه باید یک نسخه کپی از نقشه جدید تایید شده سایز A4  را تحویل شهرداری بدهد . همچنین باید بنویسد که نقشه ها تغییر کرده و نقشه های جدید به تایید مهندس طراح رسیده و به اینجانب تحویل داده شده است ، اما با نقشه های مصوب مغایر است .

عبارت نقشه اجرایی باید از ادبیات ناظر حذف گردد . حتی در استان البرز که این نقشه ها بسیار رایج است ، در شهرداری ، کمیسیون ماده 100، شورای شهر و شورای انتظامی آن استان این نقشه ها پذیرفته نیست .

نظر خود را در انتهای مقاله ثبت نمایید 

مراجع صدور پروانه ساختمانی

پرسش : مرجع صدور پروانه ساختمانی مذکور در مقررات ملی ساختمان و قانون شهرداری ها چیست ؟ چرا مشخصا و منحصرا از شهرداری اسم نیاورده است ؟

پاسخ : مرجع صدور پروانه منحصر به شهرداری نیست بلکه شهرداری برای ساخت و ساز در داخل شهر پروانه صادر می کند . اما مرجع دیگری به نام دهیاری و بنیاد مسکن متفقاً برای ساخت و ساز یا بازسازی در روستاها پروانه صادر می کنند . در روستا ها مالک از دهیاری تقاضای پروانه کرده و سپس به بنیاد مسکن مراجعه می نماید . این پروانه مهمور به مهر دهیاری و بنیاد مسکن است . دهیار ضابط است و بر ساخت و ساز داخل روستا نظارت می کند . در مناطق آزاد تجاری مرجع صدور پروانه ، سازمان مناطق آزاد است . بنابراین مرجع صدور پروانه ، فقط شهرداری نیست.

ناظر ساختمان در روستا باید گزارشها را به صورت کامل با ذکر همه تخلفات از جمله تخلفات ایمنی به دهیار و بنیاد مسکن و نظام مهندسی ارائه کند و رسید کتبی بگیرد . تا اگر حادثه ای پیش آمد به استناد آن گزارشها از خود دفاع کرده و تبرئه شود.

بازخوانی پرونده یک حادثه و تبرئه مهندس ناظر بعلت ابلاغ گزارشات صحیح و محکومیت دهیار

مهندس ناظری آگاه به حقوق مهندسی در سال 1392 ناظر ساختمانی در طالقان بود . وی تخلفات مالک و سازنده را به دهیاری و بنیاد مسکن و نظام مهندسی گزارش می کرد و رسید می گرفت . مشخصا عدم رعایت ایمنی آهنگرها در نبستن کمربند ایمنی را ذکر کرده بود . از قضا یکی از آهنگرهای بدون کمربند ، حین کار از طبقه سوم سقوط کرده و جان سپرد و پرونده به دادسرای کیفری رفت.

بازماندگان آهنگر متوفی از پیمانکار آهنگر و سازنده شکایت کردند و کارشناس دادگستری تا سه مرحله نیز انجام شد . از آنجا که ناظر تخلفات ایمنی آهنگرها را به دهیاری و بنیاد مسکن و نظام مهندسی حدود ده روز قبل از حادثه گزارش کرده و رسید گرفته بود مقصر شناخته نشد . بنیاد مسکن هم به استناد اخطاریه ای که به مالک ابلاغ کرده بود ، تبرئه شد ولی از سوی دهیار هیچ اقدامی صورت نگرفت . بنابراین 10 درصد از سهم تقصیر به ایشان تعلق گرفت . دهیار اظهار کرد نمی دانست که مسئولیت و قدرت اجرایی دارد و باید کار را متوقف کند . همانگونه که برای تخریب دیواری که 50 سانتیمتر به حریم کوچه وارد می شود ، دهیار اختیار برخورد دارد . همچنین نیروی اجرایی و بودجه کار برای این موضوع را هم دارد . به همان ترتیب برای توقف کار ناایمن نیز اختیار توقف عملیات را دارد . کارگر متوفی و استاد آهنگر و مالک هم درصدهایی تقصیر گرفتند.

دهیار محکوم شده­ پرونده فوق از آن به بعد گزارشهای مهندسین ناظر را تحویل نمی گرفت تا مسئولیتی متوجه او نباشد . در این موارد باید گزارش ناظر طی یک اظهار نامه قضایی برای دهیار ابلاغ شود و رسید اظهار نامه حضورا به دهیار تحویل گردد.

جهت مطالعه ادامه جلسه 38 کانال حقوق مهندسی در خصوص شبکه خودکار باران و اعلان و اطفا حریق اینجا کلیک کنید .

جهت مطالعه ادامه جلسه 38 کانال حقوق مهندسی در خصوص فیوز محافظ جان اینجا کلیک نمایید .

جهت دسترسی به فایل صوتی مقاله فوق اینجا کلیک نموده و جلسه 38 را جستجو نمایید .