نصب استاندارد دودکش وسایل گازسوز 

( جلسه 116 کانال حقوق مهندسی )

نظر به آنکه عموم حوادث مرگ خاموش ناشی از عدم نصب استاندارد دودکش وسایل گازسوز می باشد ، آموزش در  این زمینه اهمیت زیادی دارد . از طرفی نصب دریچه های تبادل هوا نیز در پیشگیری از حوادث مرگ خاموش بسیار موثر است . مطالعه این مقاله به کلیه دست اندرکاران صنعت ساختوساز بالاخص مهندسان ناظر گاز ، مکانیک و سایر مهندسان ناظر توصیه می شود .

در این مقاله به این موارد خواهیم پرداخت :

1- کدام یک از مهندسان ناظر در کنترل دودکش ها مسئولیت دارند ؟

موضوع این جلسه بیشتر مربوط به مهندسان ناظر تاسیسات مکانیکی و گاز است . البته برای تک ناظران ، هماهنگ کننده و حتی ناظر معماری و حتی ناظرین نقشه برداری است و یک بحث کلی و عمومی خواهد بود . از این حیث شامل حال همه مهندسان میباشد ؛ نه فقط افراد درگیر در لوله کشی های گاز مثل مجریان گاز و غیره…..

در خصوص بحث کنترل دودکش ها ، ناظرین گاز را حتی به صورت تضامنی ، مهندسان تاسیسات مکانیکی و تک ناظره و هماهنگ کننده راخودبخود دراین بحث درگیرمی کند . این افراد باید اشراف اطلاعاتی خوبی نسبت به این موضوع داشته باشند . این تصور ؛ که چون این موارد را ناظر گاز کنترل میکند و به بقیه ناظرها ارتباطی ندارد حرف نادرست و تصوری کاملاً اشتباه است . در پرونده هایی که بازخوانی خواهیم کرد ، معلوم خواهد شد که همه ناظرها درگیر این موضوع می باشند .

2- نصب استاندارد دودکش وسایل گازسوز و ضوابط شومینه ها

اولین نکته مهم اینکه ، دودکش وسایل گاز سوز خانگی ، مثل بخاری ، آبگرمکن ، پکیج و موتورخانه باید زاویه 90 درجه نسبت به افق داشته باشند . در غیر این صورت اگر کمتر یا بیشتر از 90 درجه باشند دود را پس می زنند و باعث خفگی میشوند . ممکن است استدلال شود که  زاویه بیش از 90 درجه اشکال ندارد ولی ناظر نباید زیر بار این حرفها برود .

نکته مهم بعدی که باید مورد توجه قرارگیرد اینکه؛ بعضی بهره برداران دودکش را بصورت افقی نصب میکنند که این کار ممنوع است. مگر این که به ازای هر یک متر دودکش افقی سه متر دودکش عمودی وجود داشته باشد . در غیر این صورت دود بالا نمیرود و ایجاد خفگی میکند .

نکته بعدی در رابطه با شومینه هاست . اگرچه در آیین نامه طراحی دودکش ها، نحوه طراحی دودکش شومینه هم آمده است ولی شومینه کلاً ممنوع است . به ناظرین گاز توصیه میشود که اکیداً تایید نکنند چون مجری ها اغلب نمیتوانند شومینه را درست اجرا کنند . از جمله اینکه بالای شومینه باید کاملاً قیفی شکل باشد که دود را جمع کند ، دودکش آن باید مطابق آیین نامه، دامپر و زنجیر داشته باشد تا حرکت دود به بالا را کنترل کند . جهت بازشو دامپر باید از سمت بالا و به سمت پایین و بیرون باشد . نحوه نصب آن بسیار مهم است چون اگر دمپر اشتباه نصب گردد و جهت بازشو اشتباه باشد میتواند راه خروج  گاز را ببندد و دیگر بالا نمیرود .

3- بازخوانی پرونده دلخراش مرگ خاموش و آسیب شناسی نکات آموزنده آن

در سال 1389 ساختمان 9 واحده ای  در 5 طبقه در سعادت آباد تهران پایانکارش را میگیرد . در آخرین طبقه این آپارتمان یک سوئیت کوچک 40 متری وجود داشت . خریدار در همان سال این سوئیت کوچک را  برای پسر جوانش که حدود 20 سال داشت خریداری می کند . آب گرم این واحد با پکیچ شوفاژ دیواری تامین میشد و در همان سالی که مالک اقدام به خرید این واحد میکند پکیج فن دار موجود ، نقص فنی پیدا میکند .  بنا به پیشنهاد تعمیر کار ، این پکیج باز شده و پکیج بدون فن توسط پدر این خانواده و بدون حضور نصاب مجاز ، در داخل واحد نصب می گردد.

در داخل ظرفشویی آشپزخانه این واحد ؛ شیر آب گرم دارای مغزی معیوب بود . وقتی بیش از حد سفت میشد به دلیل دنده به دنده شدن مغزی ، شیرآب گرم دوباره باز می شد و آب گرم جاری میشد . وقتی که شیر آب گرم باز می شد همانطور که میدانید پکیچ اتومات میکند و شروع به کارکردن می کند . یک روز این پسر جوان ساعت 10 صبح وارد واحد آپارتمان خود می شود و به دلیل شب بیداری دچار سردرد بود و اقدام به خوردن قرص خواب آور می کند . احتمالاً از شیر آب گرم هم آبی می خورد و شیر آب گرم را محکم میکند . خسته به داخل اتاق خواب رفته و از فرط خستگی و سردرد به خواب می رود . همانطور که گفتیم شیر آب گرم به دلیل سفت شدن بطور ناگهانی دوباره باز میشود و وقتی که باز می شود پکیج دوباره روشن شده و فعال می شود . در نتیجه دائم کار میکند و آب گرم با فشار خارج شده بطوری که بخارآب گرم  تمام واحد را فرا میگیرد.

همانطور که میدانید پکیج برای درست کار کردن؛ نیاز به اکسیژن و هوا دارد . متاسفانه در این واحد هیچ گونه دریچه تبادل هوایی وجود نداشته و به دلیل کار کردن دائم پکیج  به مدت 24 ساعت ، اکسیژن موجود در این واحد مصرف می شود .  این پسر جوان بعد از 16 ساعت دچار خفگی میشود و فوت میکند. چرا؟ چون مهندس ناظر گاز به دلیل نصب پکیج فن دار در روز اول ؛ سازنده را مجبور به نصب دریچه تبادل هوا نکرده بود . و با خیال اینکه پکیج فن دار است ؛ نیازی به نصب دریچه تبادل هوا نیست . غافل از اینکه این امکان وجود داردکه به هر دلیلی ساکنین و بهره برداران ، پکیج معمولی را جایگزین پکیج فن دار کنند . این تصوری کاملاً غلط و اشتباه بوده و منجر به فوت این جوان شد.

دریچه های تبادل هوا  به ابعاد 15*15 و به صورت آیفونی بوده که بر روی نما از بیرون ساختمان هم قابل نصب می باشد . این دریچه ها  طوری نصب می شوند که بتواند اکسیژن داخل واحد آپارتمان را دراین گونه مواقع تامین نماید . اما متاسفانه مهندس ناظرگاز این واحد ، با تصور اینکه پکیج فن دار است ، سازنده را به نصب این دریچه ها ملزم نکرده بود . که این موضوع باعث بروز حادثه ای ناگوار گردید .

بعد از غیبت طولانی این مرحوم؛ خانواده نگران می شوند و با تماس تلفنی هم به نتیجه نمیرسند . بنابراین به این واحد مراجعه می کنند و بعد از ورود؛ متوجه فوت پسرشان میشوند و بلافاصله با اورژانس تماس می گیرند .   

در ابتدا اینگونه تصور میشد که علت فوت؛ مصرف بیش از حد قرص های خواب آوربوده است . اما بعد از ارائه گزارشات پزشکی قانونی؛ علت تأمه مرگ را کمبود اکسیژن اعلام می نمایند . قاضی بعد از شنیدن اظهارات پدر و مادر و با جلب کارشناس رسمی و بازدید وی از واحد آپارتمان ، به این نتیجه رسید که علت فوت مرحوم خفگی بر اثر کمبود اکسیژن و نبود دریچه تبادل هوا و خرابی شیر آب گرم می باشد .

رای نهایی مقصرین حادثه توسط کارشناسی سه نفره به این صورت صادر گردید :

ناظر گاز 15% به دلیل صدور تائیدیه گاز بدون وجود دریچه تبادل هوا .

مجری گاز 25% به دلیل اجرا و عدم کنترل وجود دریچه تبادل هوا تقصیر می گیرد . که این موضوع لازم است مورد توجه مجریان گاز قرار گیرد و اینگونه تصور نکنند که نسبت به این موارد هیچ گونه وظیفه ای ندارند .

نظر خود را در انتهای مقاله ثبت نمایید

ناظر تک ناظره 10% ؛ به دلیل اینکه مالک را ملزم به نصب دریچه تبادل هوا نکرده بود .

سازنده هم 20% به دلیل ساخت و فروش ساختمان معیوب و بدون نصب دریچه تبادل هوا .

پدر متوفی 30% به دلیل عدم تعمیر شیر آب و نصب پکیچ معمولی ؛ تقصیر گرفت.

متاسفانه هیچ کدام از ناظرین و مجریان بیمه مسئولیت مهندسی نداشتند و ملزم به پرداخت خسارت شدند . پس تاکید می گردد که نصب دریچه تبادل هوای آزاد مطابق مبحث 17 مقررات ملی ساختمان اجباری بوده و بر روی آن باید توسط ناظر گاز و یا مجری گاز برچسب نصب و نوشته شود که :

“این دریچه مخصوص تبادل هوای آزاد و ورود اکسیژن بوده و هرگز نباید مسدود شود“.

 

همچنین توصیه می گردد که این دریچه ها در بالای دیوار و نزدیک به سقف نصب گردند تا توسط کابینت و یا هر وسیله دیگری قابل مسدود شدن نباشند .  ناظرین گاز قبل از صدور تائیدیه ؛ باید این اطمینان را حاصل کنند که به هیچ وجه و با هیچ وسیله ای از جمله نصب کابینت، این دریچه ها مسدود نخواهند شد . حتی در قرارداد های مشارکت در ساخت هم ممکن است طبق قرارداد سازنده با صاحب زمین ؛ نصب کابینت بر عهده سازنده نباشد و سازنده اصرار به صدور پایانکار توسط ناظر قبل از نصب کابینت توسط بهره بردار داشته باشد . در این گونه موارد ناظرین به هیچ عنوان نباید زیر بار بروند و تا تعیین تکلیف و اطمینان خاطر از عملکرد درست دریچه تبادل هوا ؛ تائیدیه را صادر ننمایند . همچنین توصیه اکید میگردد که نصب و عملکرد درست دریچه های تبادل هوا باید قبل از صدور تائیدیه و پایانکار ، توسط ناظرین صورت جلسه شود.

جهت اطلاع از مسئولیت مهندسان ناظر مکانیک و برق در زمان تجهیز کارگاه اینجا  کلیک کنید 

4- ارایه متن صورتجلسه نصب دریچه تبادل هوا برای استفاده مهندسان ناظر

این صورت جلسه به این دلیل تهیه میشود که تا بعد از بهره برداری؛ اگرکسی به هر دلیلی، قصد مسدود کردن دریچه تبادل هوا را داشت، مسئولیت این کار از ناظر ساقط گردد . سازنده و مالک و ناظر گاز و مجری گاز و ناظر هماهنگ کننده و ناظر تاسیسات مکانیکی و حتی ناظر معماری باید ذیل این صورت جلسه را امضا و اثر انگشت بزنند . همچنین باید عکس آقای سازنده که کنار دریچه تبادل هوا ایستاده است را گرفته و چاپ نموده و پیوست صورت جلسه نمایید و باید در این صورت جلسه که عنوان و سرتیتر آن “صورت جلسه نصب واجرای دریچه تبادل هوای آزاد” نام دارد باید بنویسید که :

“بدینوسیله در مورخ …………….اینجانبان ( نام و نام خانوادگی افراد نام برده شده و سمتشان) اعلام و اقرارمینماییم که دریچه های  تبادل هوای آزاد به تعداد …………….. مطابق عکس پیوست شده ، برای ساختمانی به مالکیت آقای………………و با پلاک ثبتی …………..و شماره پروانه ساختمانی …………..و تاریخ صدور …………..واقع در آدرس………………………بدون عیب ونقص اجرا گردیده است . چنانچه بهره برداران و ساکنین واحد ها و حتی مالک و سازنده بعد از دریافت پایانکار و یا دریافت کنتور گاز ؛ اقدام به مسدود نمودن آن بنمایند ، مسئولیت آن بر عهده بهره بردار کننده و یا سازنده و مالک خواهد بود.”

از این صورت جلسه باید به تعداد حاضرین چاپ و کپی گرفته شود و تمام افراد حاضر باید این صورت جلسه را امضا و اثر انگشت بزنند و اصل این صورت جلسه باید نزد ناظر گاز بایگانی شود .

توصیه مهم دیگر اینکه ناظرین نباید اجازه دهند که این دریچه ها بر روی شیشه پنجره ها نصب گردند . چون امکان شکسته شدن و تعویض و عدم نصب مجدد این دریچه ها وجود دارد پس باید دریچه تبادل هوای آزاد برروی دیوار ها که قابل جابجایی نیست نصب گردند . و ترجیحاً توصیه می شود که دریچه های تبادل هوا حتماً دوتایی نصب شوند .

همچنین در حین فروش یک واحد آپارتمانی که دارای دریچه تبادل هوای آزاد با عملکرد و کارایی صحیح بوده و دریچه باز می باشد ،لازم است در متن مبایعه نامه ماده ای جداگانه تنظیم و در آن ذکر گردد . که” کلیه دریچه های تبادل هوای آزاد این واحد، باز و دارای کارایی مناسب و تبادل اکسیژن می باشند . این دریچه ها به صورت سالم و بدون هیچ گونه مسدودیتی تحویل خریدار گردید و خریدار بعد از بازدید از دریچه ها و صحت عملکرد درست آنها واحد را خریداری کرده است . فروشنده در قبال مسدودیت و ساقط کردن عملکرد آتی این دریچه ها هیچ گونه مسئولیت حقوقی نخواهد داشت“ .

دراینجا این سئوال و حتی انتقاد از طرف همکاران معمار پیش می آید . اجبار در اجرای دریچه های تبادل هوای آزاد ، موارد مندرج در مبحث 19 درخصوص اجرای دیوارهای دو جداره  و شیشه های دو جداره برای عایق کاری حرارتی ساختمان رعایت نمیشود و این مغایرت است .

در پاسخ به این همکاران این موضوع قابل ذکر است که مغایرتی وجود ندارد . در تمام دنیا به همین شکل اجرا می گردد و توضیح این که سطح پنجره ها باشیشه های تک جداره دارای تبادل حرارتی بسیار بسیار زیادی میباشد . حتی دیوار های تک جداره هم به همین صورت بوده وتبادل حرارتی در آنها بسیار زیاد است . بطوری که در فصل زمستان اگر به این دیوارها دست بزنید کاملاً سرما محسوس مبیاشد و نمی شود بدون واسطه به دیوار تکیه داد . پس باید کلیه دیوار ها و شیشه ها به صورت دو جداره اجرا شوند تا این تبادل حرارتی به حداقل رسیده و گرمای خانه از بین نرفته و خارج نگردد . اما دریچه های تبادل هوای آزاد چون دارای سطح کمی هستند تبادل حرارتی کمی دارند و صرفاً برای تبادل هوا و اکسیژن نصب می شوند و قابلیت انتقال حرارت زیادی ندارند . بنابراین قابل مقایسه با انتقال حرارت زیاد توسط سطح بزرگ شیشه پنجره  نمیباشند و به راحتی قابل چشم پوشی است . بنابراین پوشاندن  و مسدود کردن دریچه تبادل هوا باعث مرگ خاموش وخفگی برای ساکنین خواهد شد.   

جهت دستیابی به فایل صوتی متن فوق با تدریس استاد میررضوی اینجا کلیک نموده و جلسه 116 را جستجو نمایید   

ما را در اینستاگرام دنبال کنید