اهمیت بیمه تمام خطر و مکاتبات در کارهای پیمانکاری

بیمه تمام خطر پیمانکاری

(جلسه شصت و پنجم کانال حقوق مهندسی)

شرح بیمه مسئولیت تمام خطر پیمانکاران – بازخوانی پرونده در اهمیت دستورکار کتبی دادن از پیمانکاران بالادست به پیمانکاران پایین دست – بازخوانی پرونده در اهمیت صورت جلسات در زمان احداث پروژه ها

بحث اول ما در مورد بیمه مسئولیت تمام خطر پیمانکاران نیازمند مباحث حقوقی و پیش نیازهایی است . این بیمه با بیمه نامه های دیگر فرق دارد و ممکن است با سایر بیمه نامه های مسئولیت اشتباه گرفته شود. لذا اینجا و در ادامه بازخوانی پرونده های حوادث مربوطه، به معرفی آن پرداخته میشود . بیمه تمام خطر، برای پیمانکاران پروژه های ساختمانی و عمرانی در حوزه ساخت و ساز شهری هم قابل استفاده است . سازندگان ساختمانهای شهری ( با اخذ جواز از شهرداری ) میتوانند برای پوشش حوادث جانی ، بیمه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان را تهیه کنند و برای پوشش مسئولیتهای مالی هم بیمه اموال شخص ثالث را بخرند ( رجوع به جلسات 5و6و7) . کلوزهای شرکتهای بیمه در مورد این بیمه نامه ها متفاوت است . پیشنهاد ما بیمه ایران است چون نسبت به بقیه شرکتها ، بیشتر راجع به این شرکت پژوهش و مطالعه کرده ایم . این شرکت  ، اعتبار زیادی دارد و 47 درصد همه بیمه نامه های کشور متعلق به این بیمه است و بیمه آسیا با 14 درصد ، در رتبه دوم قرار دارد . بقیه 26 شرکت ، سایر بیمه نامه ها را صادر میکنند . لذا منطقی است که بیمه ایران انتخاب شود .

برای تهیه بیمه تمام خطر نیازی به ارائه پروانه ساختمانی نیست . مبنای این بیمه نامه ، قرارداد بین پیمانکار ( آرماتور بند ، آهنگر ، بنا ، لوله کش ، برقکار و ….   ) با کارفرما ( سازنده / مالک / بساز بفروش ) است و مبلغ بیمه نامه و پوشش های آن بر اساس مبلغ قرارداد محاسبه میشود .

در بیمه نامه مسئولیت مدنی کارفرما در قبال کارکنان ( پوشش جانی ) و  مسئولیت کارفرما در قبال اموال اشخاص ثالث(پوشش مالی)، کارفرما باید حتماً پروانه ساختمانی را به نماینده بیمه ارائه کند تا پوشش ها بر اساس مشخصات پروانه و سطح زیر بنا صادر شود . در کلوز 6  یا در قسمت سایر بیمه گذاران میتوانند اسم پیمانکار یا سایر عوامل اجرایی و سرپرستی کارگاه را درج کنند که اگر اینها هم در حوادث مقصر شدند بتوانند از پوشش بیمه استفاده کنند وگرنه شرکت بیمه فقط به بیمه گذار ( طبق نام شرکت یا شخص حقیقی ) خسارت را می پردازد نه سایر عوامل اجرایی که برای این شرکت یا این سازنده کار میکنند. پروژه های بزرگی با چند میلیون متر مربع زیربنا هستند که پروانه ساختمانی دارند و پیمانکاران شاغل در آن نمیتوانند بر اساس پروانه ساختمانی این پروژه برای خودشان بیمه نامه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان و بیمه اموال اشخاص ثالث بخرند چون متراژها بسیار زیاد است . بهتر است این پیمانکاران بیمه تمام خطر بخرند که نیازی به ارائه پروانه ساختمانی ندارد. پوششهای بیمه تمام خطر نکات ظریفی دارد که باید توجه شود . اینجا به دلیلی که قبلا گفته شد کلوزهای پوششهای بیمه تمام خطر ایران توضیح داده میشود و پوششهای آن شبیه بیمه نامه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان و بیمه اموال اشخاص ثالث است . جای تعجب است که برخی نمایندگی های بیمه از بیمه تمام خطر اطلاع کامل و کافی ندارند و آن را با بیمه مسئولیت کارفرما در قبال کارکنان و بیمه اموال اشخاص ثالث اشتباه میگیرند .

پیمانکار پروژه ممکن است مقاطعه کار باشد مثلا پیمانکار آرماتور بندی یک فاز از یک پروژه بزرگ . او باید بیمه تمام خطر برای خودش خریداری کند و کاری به بیمه نامه کارفرمای اصلی که معلوم نیست بیمه اش چه پوشش هایی دارد ، نداشته باشد . پیمانکار پروژه ممکن است قرارداد کل یک پروژه بزرگ را ( از تجهیز کارگاه تا تحویل قطعی ) داشته باشد و او هم میتواند بیمه تمام خطرتهیه نماید.

سه پوشش مهم  بیمه تمام خطر :

پوشش اول –  پوشش خسارتهای تجهیزات بیمه گذار(پیمانکار). در قسمت ذینفع ، نام شرکت یا شخص بیمه گذار و در قسمت سایر بیمه گذاران ، نام پیمانکاران جزء ، مدیر عامل ، اعضای هیئت مدیره ، صاحبان شرکت ، حسابدار و …. درج شود تا تقصیرات آنها هم تحت پوشش باشد . توجه شود که پرداخت خسارتهای وارده به تجهیزات بیمه گذار در اثر سیل ، سقوط به گود ، واژگونی یا … منوط به این است که ثابت شود این تجهیزات در مالکیت بیمه گذار یا سایر بیمه گذاران است . اغلب نماینده های بیمه متاسفانه فقط همین پوشش را به مشتری معرفی میکنند و اسفبارتر این که همین پوشش را هم کامل معرفی نمیکنند یعنی به بیمه گذار نمیگویند که جرثقیل اجاره ای تحت پوشش بیمه نیست مگر این که پوشش بیمه لازم را داشته باشد .

پوشش دوم – پوشش خسارت اموال اشخاص ثالث و پیمانکاران جزء است . مثلا اگر جرثقیلی اجاره ای باشد و در حادثه ای در کارگاه آسیب ببیند و صاحب جرثقیل مقصر باشد ، خسارت آن به صاحب جرثقیلی که نامش در بیمه نامه نیست پرداخت نمیشود مگر این که این پوشش را داشته باشد .

پوشش سوم  –  پوشش جبران خسارتهای جانی  مربوط به کارگران پیمانکار اصلی ، پیمانکاران جزء ، اشخاص ثالث ، میهمانها ، بازدید کننده ها یا هر شخص حقیقی دیگراست . این پوشش در قالب طرح مخصوص خسارتهای جانی خریداری میشود . باید متن بیمه نامه با دقت خوانده شود که این پوشش ها در آن درج شده باشد .

اگر در متن بیمه نامه این پوششها نبود حتماً باید به نماینده بیمه مراجعه شود تا با پرداخت مبلغ اضافی اندکی این پوششها هم خریداری وکامل شود .

بازخوانی پرونده مربوط به حادثه نیلینگ درحین گودبرداری در خیابان آپادانا تهران

پیمانکار نیلینگ یک مهندس کارشناس ارشد و حرفه ای بود که درابتدا یک ترانشه جهت بررسی وضعیت خاک مجاور همسایه ضلع غربی ( قدیمی ساز حدودا40ً ساله دو طبقه دو واحدی بدون زیرزمین و با دیوار باربر ) ایجادمیکند. (هر چند که این خانه نهایتا تخریب شد و پیمانکار نیلینگ فاقد بیمه مسئولیت تمام خطر هم خانه خراب شد) خاکبرداری که به کنج شمال غربی می رسد، رطوبت ناشی از چاه فاضلاب نمایان می شود و 4 متر مانده به این کنج ، کار خاکبرداری از دو طرف متوقف می گردد و یک مربع 4*4 متر مربع پشته خاکی یا سپر خاکی باقی  می ماند . توجه شود که در کار نیلینگ با مشاهده هرگونه رطوبت در دیواره باید از ادامه کار خاکبرداری جلوگیری شود .

بعد از کارگذاشتن آخرین نیل ، مهندس نیلینگ به راننده بیل و سازنده ساختمان تذکر میدهد که به این سپر خاکی دست نزنند تا روزبعد در این خصوص تصمیم  مناسبی  اتخاذ گردد. راننده بیل صبح روز بعد بدون هماهنگی و خودسرانه اقدام به برداشتن سپر خاکی کرده که متاسفانه باعث تخریب و فروریختن ساختمان مجاور می شود . خوشبختانه  به دلیل عدم حضور ساکنین ،کسی آسیب جانی ندید و بعد از حضور آتشنشانی  و پلیس و صورتمجلس حادثه ،متاسفانه نیلینگ کار پیگیر این موضوع نشد که در گزارش پلیس ، تخلف راننده بیل ذکرگردد . مالک ساختمان تخریب شده  از صاحب زمین ، سازنده ، نیلینگ کار ، راننده بیل ، صاحب بیل و ناظر ساختمان شکایت کرده و کارشناس یک نفره منتخب دادگاه جهت بازدید به محل اعزام گردید.

اصحاب دعوا با کارشناس دادگاه و آقای مهندس میر رضوی ( برای مشاوره به نیلینگ کار که مظلوم واقع شده بود ) در محل حادثه حاضر شدند.متاسفانه نیلینگ کار دستورکار را به راننده بیل به صورت کتبی نداده بود و نتوانست حرفش را به کارشناس دادگاه اثبات نماید و حتی وقتی از او شاهد خواستند، سازنده را معرفی کرد در حالی که سازنده به ضرر او حرف زد و گفت نیلینگ کار به راننده بیل گفته فردا صبح سپر خاکی را بردارد . دو نفراز کارگران نیلینگ کار هم شاهد بودند و  به نفع او شهادت دادند ولی شهادتشان پذیرفته نشد چون حقوق بگیر نیلینگ کار بودند . نهایتا  درصد تقصیرها به این صورت اعلام شد :

مهندس نیلینگ کار 40% ، راننده و صاحب بیل مجموعا 15% ( راننده گواهی ویژه نداشت ولی صاحب بیل به دروغ گفت خودم راننده بودم )، سازنده 30%(  مجری ذیصلاح هم نداشت )، صاحب زمین 10% ( چون با سازنده ذیصلاح قرارداد مشارکت در ساخت نبسته بود )، تک ناظر ساختمان 5% ( اصلا بازدید نکرده و گزارش نداده بود )  ،  شهرداری هم تبرئه شد .

نماینده شهرداری احضار شد اما با توجه به بند 25 توضیحات پشت پروانه ساختمان یعنی الزام مالک بر اجرای ساختمان با مجری ذیصلاح و الزام ناظر به گزارش کردن و حضور یا عدم حضور مجری، خودش را تبرئه کرد . گرچه این استدلال درستی نیست که شهرداری منتظر گزارش ناظر بماند و مسئول مستقیم نباشد اما رویه اظهار نظر کارشناسان دادگاه و ماده 187 این طوری است . ناظرها باید عدم حضور مجری را حتما گزارش کنند تا در صورت وقوع حادثه شهرداری هم تقصیر بگیرد و سهم تقصیر ناظر کمتر شود . با استمرار این گزارشها و فرهنگ سازی ، شهرداری مستقیما وارد خواهد شد و حضور مجری ذیصلاح را الزام خواهد کرد .

در بند 10 ماده 33 آئین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی نوشته نام مجری باید در پروانه ساختمان درج شود . در دادسرای کانون کارشناسان دادگستری معتقدند درج این نام در پروانه الزامی نیست چون سازنده بعد از صدور پروانه هم میتواند با مجری ذی صلاح قرارداد ببندد یا مجری را تعویض کند و شهرداری از این موضوع خبر ندارد. لذا ناظر که نظارت مستمر دارد باید شهرداری را از این موضوع  مطلع نماید . اشکال عدم حضور مجری از منشا صدور پروانه، قابل رفع نیست بلکه باید ناظر به درستی آموزش ببیند تا درست و به موقع گزارش کند . ناظر باید اشکالات فنی و ایمنی را حسب وظیفه نظارتش گزارش کند تا مقصر نشود و ضمناً عدم حضور مجری را گزارش کند تا شهرداری که اقدامی نکرده مقصراعلام گردد. با شکایتهایی که از سوی شهرداری طرح شده ، محکومیتهای متعددی علیه ناظرها صورت گرفته و ناظرها باید با گزارشهای به موقع ، عکس العمل نشان بدهند . اخیراً شهرداری ها پس از گزارش ناظر مبنی بر عدم حضور مجری ، اقدام میکنند و به سازنده اخطار می دهند .

درسهای این حادثه :

اول این که کلید معما در دست ناظر است و باید عدم حضور مجری ذیصلاح را گزارش کند. دوم این که پیمانکار نیلینگ باید به رانند بیل و عوامل اجرایی اش دستور کتبی بدهد و رسید بگیرد که بتواند بعداً حرفش را ثابت کند چون حرفهای شفاهی و ضد و نقیض از سوی شاهد ها  برای کارشناس دادگاه و قاضی ارزش ندارد. اگر راننده بیل برای دریافت دستور کتبی ، رسید و امضا ندهد باید دستور دهنده ، یک نفر را تمام وقت مامور کند که آنجا بماند و مراقبت کند . ناظر باید توانایی مواجهه گفتاری و حتی فیزیکی با عوامل کارگاهی حرف نشنو را داشته باشد تا بتواند موثر و موفق نظارت کند .

پیمانکار باید موارد مهم کار را با سایر پیمانکاران و عوامل اجرایی صورتجلسه کتبی کند . در حادثه مذکور ناظر5% تقصیر گرفت در حالی که به علت بازدید نکردن و گزارش ندادن مستحق 10% هم بود .

بازخوانی پرونده مربوط به حادثه غرق شدن دو پسر بچه در گودال آب ، سالها پس از اتمام پروژه

حدود سال 1380 پروژه بزرگ دولتی برای ساخت استادیوم ورزشی در ساری شروع شد و یک شرکت پیمانکار ساختمانی قراردادی با سازمان تربیت بدنی ( قدیم ) منعقد کرد و با الزام نماینده کارفرما ، بیمه تمام خطر با آپشن های مناسبی خرید و کار را شروع کرد .

] در حالی که در پرونده قبل ، نیلینگ کار اصلا از بیمه تمام خطر اطلاع هم نداشت [ .

عمده کارها ، عملیات خاکی بود و برای محوطه سازی پیست دو و میدانی و زمین فوتبال و … به خاک قرضه نیاز داشتند و طی صورتجلسه ای بین مدیر عامل شرکت پیمانکار و ناظر عالیه مشاور و نماینده کارفرما در کارگاه توافق کردند پیمانکار خاک را از 100 متری بیرون کارگاه ( که هنوز دیوار نداشت ) تهیه و حمل نماید  . ناظر مقیم هم در هنگام تنظیم صورتجلسه حضور داشت اما به دلایلی صورتجلسه را امضا نکرد .

خاک مورد نیاز بستر تحکیم یافته محوطه ها با حفر چاله ای قیفی شکل به قطر 80 متر و عمق 5 متر و با دیواره های شیبدار که ریزشی نبودند برداشته شد . بعدها دیوار استادیوم احداث شد و کارهای قرارداد در سال 84 خاتمه یافت و تحویل قطعی شد و به بهره برداری رسید و این گودال همچنان بیرون ورزشگاه باقی ماند و به صورت یک استخر درآمد که آبهای باران از زمینهای اطراف به آن سرازیر میشد . بچه های روستاهای اطراف استادیوم در این استخر شنا میکردند و در سال 1385 دو پسر بچه حدود 12 ساله در آن غرق شدند در حالی که پیمانکار و مشاور تسویه کرده و نماینده کارفرما هم از آنجا رفته بود و استادیوم در حال بهره برداری بود. والدین بچه های غرق شده در دادسرای کیفری علیه مسئولان استادیوم طرح شکایت کردند . گرچه والدین بچه ها خودشان هم مقصر بودند که از بچه ها مراقبت نکردند اما عاملان این گودال هم که از اسباب حادثه بودند به دادسرا احضار شدند .

توضیح اینکه : اگر چاله یا چاهی ایجاد شود و کسی به داخل آن هل داده شود ، آنگاه چاه کن سبب است و هل دهنده مباشر است و کسی که در وظیفه اش کاهلی کرده و درب چاه را نپوشانده سبب است .

قاضی ، یک کارشناس دادگستری را مامور بررسی موضوع کرد که به نظریه او اعتراض شد و کار به هیئت کارشناسی 3 نفره رسید که اسناد و مدارک و شواهد را کامل تر و دقیق تر بررسی کردند و چاله ای که 5 سال قبل ایجاد شده بود سبب حادثه اعلام شد و تقصیرها به این ترتیب اعلام گردید :

والدین بچه های غرق شده 20%  ، مدیر عامل پیمانکاری 50% ( چون مباشر اصلی بود ) ، نماینده کارفرمای مقیم کارگاه 10% ( با این که از سازمان تربیت بدنی رفته بود ولی احضار شد )  ، ناظر عالیه مشاور 10%  ،  سرپرست کارگاه 10%. کسانی که در پروژه ها نماینده کارفرما میشوند و صورتجلسه امضا میکنند باید به فکر تبعات و آثار آن باشند چون بار حقوقی دارد . نماینده کارفرما این صورتجلسه را در سال 80 امضا کرد و کارها در سال 85 تحویل قطعی شده بود اما چون این فرد ،تصمیم گیرنده بوده و به پیمانکار دستور میداد مقصر شد . ناظر مقیم که صورتجلسه را امضا نکرده بود تبرئه شد . سرپرست کارگاه با این که صورتجلسه را امضا نکرده بود 10% مقصر شد . چرا؟؟؟؟

علت تقصیر سرپرست کارگاه به این دلیل بود که در گزارش روزانه به این تخلف اشاره نکرده بود . البته با همین استدلال باید ناظر مقیم هم مقصر میشد اما کارشناسان اظهار کردند چون ناظر عالیه از طرف مشاور مقصر شده دیگر ناظر مقیم مقصر نمیشود .استدلال محکمی نبود و ناظر مقیم هم باید تقصیر میگرفت .پیمانکار در زمان پروژه بیمه تمام خطر داشت ولی بعد پروژه دیگر تمدید و اعتبار نداشت و حوادث زمان بهره برداری را پوشش نمیداد . پس چه باید میکرد ؟

باید حواسش را در صورتجلسه ها بیشتر جمع میکرد ، نکات ایمنی را بیشتر رعایت میکرد ، خبط و خطاها را رفع میکرد و بیمه تضمین کیفیت با پوشش خطرات جانی میخرید که بحث مفصلی است .

مبحث 22 مقررات ملی ساختمان به موضوع تعمیر و نگهداری در زمان بهره برداری میپردازد .

چاله مذکور در بیرون محوطه پروژه بود و پوشش بیمه ای حادثه در آنجا محل بحث است .

خلاصه این که پیمانکار به نکات حقوقی و ایمنی توجه جدی تری داشته باشد تا آسیب کمتری ببیند .

اینجا کلیک کنید و بیشتر بدانید

کلیک کنید و در اینستاگرام ما را دنبال کنید